Theatraal Onderzoek Participatie
Van 1 mei t/m 14 november 2023 vond het Theatraal Onderzoek Participatie in Leyden Academy plaats. Marjolein was de eerste Artist-in-Residence binnen dit wetenschappelijk onderzoeksinstituut gericht op Ouder worden & Vitaliteit.
‘In dit project heb ik de Michael Chekhov acteertechniek ingezet als middel en methodiek tot onderzoek. Dat betekent dat iedere deelnemer zowel onderzoeksinstrument als expressie-instrument is en we als groep vanuit de Creative Individuality met elkaar werken. Het co-creatie proces ontstond in het sollicitatiegesprek vanuit een vraag: ‘Wat zouden jullie willen en hoe kan dit ‘vrije werk’ hieraan bijdragen?’
TOP-team van alle stakeholders
Met 6 onderzoekers van 23 tot 46 jaar en 6 ‘ouderen’ van 56 tot 84 jaar onderzoeken wij de thema’s Ouder worden, Vitaliteit & Creativiteit. Met dit TOP-team (Theatraal Onderzoek Participatie team) maken & spelen we scènes aan de hand van ieders eigen onderzoeksvraag. Gedurende 10 bijeenkomsten werken we in steeds wisselende samenstelling aan de vragen die er in ons team en in de maatschappij leven.
Tegelijkertijd trainen wij de vaardigheden die nodig zijn om het onderzoek op deze wijze te kunnen doen: bij de waarneming blijven, accepteren wat er is, instappen en in contact blijven en je impuls volgen.
Hoe? De Michael Chekhov acteertechniek
De tools uit de Michael Chekhov acteertechniek heb ik ‘andersom’ ingezet. Daar waar je als theatermaker bewust atmosfeer creëert, het verbeeldingscentrum of het innerlijk gebaar van een personage vormgeeft the dienste van de essentie van het theaterstuk, hebben wij hier deze techniek gebruikt om ‘de realiteit te ontrafelen’ en bij de essentie van de thematiek te komen. Obstakels worden werkmateriaal en concreet in beeld, beweging of intentie. Daarmee wordt ‘niet-zichtbare en niet-tastbare’ informatie concreet en data voor onderzoek. In de Michael Chekhov acteertechniek worden het ‘hoofd’ en ‘het persoonlijk maken van de waarneming’ (h)erkent als dé obstakels in het creatieve proces. Obstakels die in ons onderzoek veel aan de orde komen: Hoe kom je ‘uit je hoofd’ en in de waarneming’?, Hoe kom je uit de aanname? Hoe verbindt je de onderliggende principes van kunst & creativiteit met onderzoek? Hoe blijven zowel beeldvorming als vormgeving in beweging gedurende het onderzoeksproces?
Op 7 november 2023 hebben we ons proces tot dan toe met publiek gedeeld in een presentatie met nagesprek als één na laatste stap in het onderzoeksproces. Zowel de spelers als het publiek gaven terug dat ‘alles van zelf leek te gaan, de vorm ontstond, ieder er in haar/zijn eigen kracht stond en het als een geheel ervaren werd’. Hierin zijn de 4 ‘broers’ ease, form, beauty & whole te herkennen. Meerdere mensen in het publiek gaven aan mee te willen doen: deze vorm van onderzoek doen & delen roept activiteit in de kijker op! In het nagesprek kwamen de woorden fris, kwetsbaar, diep menselijk, ongewis en verbonden ter sprake. Voor een verslag van deze presentatie vanuit het perspectief van Leyden Academy klik hier.
Resultaat
Dit project geeft aan hoe werkzaam deze aanpak en de inzet van alle deelnemers is. Het opent deuren naar inspiratie om op een wezenlijk andere manier onderzoek te doen en de mensen om wie het gaat erbij te betrekken. Het trainen van de waarneming, verbeelding en weten hoe je met de informatie = data in het moment kan omgaan, opent een weg die onderzoek uit het denken haalt en ‘ongemakkelijke’ data als lijfelijke & gevoelswaarnemingen en intuitite werkzaam maakt in het geheel. Tevens opent het de weg naar een toekomst waarin ‘ensemble’werk, gelijkwaardigheid en eigenaarschap van de verzamelde data van alle betrokkenen gewaarborgd wordt. Dat dit training en verfijning vraagt, de moed om daadwerkelijk bij de waarneming te blijven en de consequenties daarvan te nemen, is evident. Een prachtig cadeau voor alle betrokkenen!
Met dank aan
Leyden Academy en het TOP team bestaande uit Rita Perez, Addy Camper, Yvonne Lengams, Cees van Beukering, Lizette Kupper, Marjolein Baars, Daniëlle Swart, Tamar Shahinian, Tom Maassen, Lieke de Kock, Eveline Kiela, Jana Kerssies, Daphne Raad.